آزبست یا پنبه کوهی از ترکیب های معدنی منیزیم و سیلسیوم ساخته شده است .آزبست در مقابل گرما و حرارت مقاوم می باشد. به خاطر همین به عنوان ماده نسوز، از آن استفاده می شود .حال می خواهیم در این مقاله بپردازیم به اینکه آزبست چیست ؟کاربرد آن ،ویژگی و خطرناک بودن آن چیست ؟ از شما دعوت میکنم تا انتهای مقاله آهن جم را همراهی کنید .
| ویژگی | توضیحات |
|---|---|
| تعریف | آزبست ماده‌ای معدنی با الیاف طبیعی است که به دلیل مقاومت بالا در برابر گرما و مواد شیمیایی شناخته می‌شود. |
| کاربردها | به طور عمده در صنایع ساختمانی، عایق‌کاری، لوله‌سازی و محصولات مقاوم در برابر حرارت استفاده می‌شود. |
| خطرات سلامتی | آزبست می‌تواند باعث بیماری‌های جدی مانند سرطان ریه، مزوتلیوما و آزبستوز شود. |
| وضعیت قانونی | در بسیاری از کشورها استفاده از آزبست به دلیل خطرات سلامتی آن محدود یا ممنوع شده است. |
| جایگزین‌ها | امروزه مواد جایگزین مانند الیاف شیشه، سرامیک و مواد مصنوعی مقاوم در برابر حرارت استفاده می‌شوند. |
آزبست (Asbestos) که با نام های پنبه کوهی یا پنبه نسوز شناخته می شود یک ماده معدنی طبیعی است ،پنبه های قابل انعطاف ساختار آن را تشکیل داده اند .در علم زمین شناسی آزبست به کانی نامهربان معروف شده است .
آزبست یا پنبه کوهی نوعی سیلیکات معدنی می باشد که در سنگ و خاک پیدا می شود .مقاومت بالای در برابر حرارت الکتریسته و خوردگی دارد .به همین دلیل از آن در مصالح ساختمانی برای حفاظت در برابر آتش سوزی استفاده می کنند .
به گفته gov.uk : الیاف آزبست در آب حل نمی شوند و تبخیر نمی شوند، در برابر حرارت، آتش، تخریب شیمیایی و بیولوژیکی مقاوم هستند و از نظر مکانیکی قوی هستند.
Asbestos fibres do not dissolve in water or evaporate, they are resistant to heat, fire, chemical and biological degradation and are mechanically strong.
وقتی خطرناک بودن آزبست از نظر علمی ثابت شد ۴۰ کشور دنیا استفاده از آن را به طور کامل از محصولات خود حذف کردند .ولی در کشور ایران هنوز برای ساخت محصولاتی مثل لنت ترمز ،صفحه کلاچ خودرو و دیگر قطعات خودرو استفاده می شود .
آزبست ماده‌ای معدنی و فیبری است که به دلیل مقاومت بالا در برابر حرارت و خواص عایق‌کنندگی در گذشته به‌طور گسترده‌ای در صنعت و ساختمان سازی استفاده می‌شد. اما امروزه آزبست به‌عنوان یک ماده بسیار خطرناک شناخته می‌شود. علت اصلی خطرناک بودن آزبست به ساختار فیبری آن و اثرات زیان‌بار آن بر سلامت انسان بازمی‌گردد.دلایل خطرناک بودن آن به شرح زیر است:
آزبست ها درشش گروه قرار می گیرند با نام های :
همه آزبست ها جزء نوع فیبری هستند تفاوتی که بین آزبست ها وجود دارد در نوع و ظاهر فیبر آنها است .
آزبست ماده نسبتا ارزانی است، که در صنایع کاربرد وسیعی دارد .مهم ترین کاربرد های آزبست ها عبارت اند از :
آزبست استفاده های گوناگونی دارد، در ادامه به شرح هریک می پردازیم .
تئوفراستوس یکی از شاگرد های ارسطو برای اولین بار ۳۰۰سال قبل میلاد در کتاب خود در مورد سنگ هایی که شبیه چوب پوسیده هستند و براثر اختلاط با نفت می سوزند بدون اینکه آسیبی ببینند صحبت کرد بعد ها این ماده به نام آزبست شناخته شد .آزبست یا همان پنبه کوهی یا نسوز از عنصر های مثل سیلیس ،منیزیم و آهن تشکیل شده است .
آزبست ها در طبیعت به رنگ های قهوه ای و آبی وجود دارند .درسال ۱۸۲۰ توسط یک دانشمند ایتالیایی لباس ضدآتش با استفاده از الیاف آزبست تولید و طراحی شد .یک مهندس اتریشی به نام لودویک هاچک از ترکیب کردن آزبست با سیمان موفق شد که سیمان نسوز را اختراع کند که از آن استقبال جهانی شد .
در اواخر سال ۱۹۵۷ بیماری های گوناگونی بین کارگران شروع شد و اعتراض آنها را به دنبال داشت .آزمایش های گوناگونی برای پیدا کردن علت بیماری ها انجام شد که نتایج آن را مخفی کردند .در نهایت در دهه ۱۹۶۰ با ادامه آزمایش ها خطر ناک بودن آزبست مشخص شد و جمع آوری آن آغاز گردید .
بزرگترین آمار مصرف آزبست مربوط به صنایع ساختمان می باشد .در کل حدود ۶۵ تا ۸۲ درصد آزبست سیمانی به کار گرفته می شود . ورق های تخت و صفحه هایی که برای پوشش دهی سقف هستند یا اینکه به عنوان سقف کاذب آجر های آزبست سیمان ،لوله های انتقال مایع با فشار بالا ،ناودان هاو کف پوش ساختمان کاربرد دارند .از دلایلی که از آزبست در صنایع ساختمانی زیاد استفاده می شود این است که :
| کاربرد | توضیحات | مزایا | معایب و خطرات |
|---|---|---|---|
| عایق حرارتی | جلوگیری از انتقال گرما و سرما | مقاومت حرارتی بالا | ایجاد بیماری‌های ریوی |
| عایق صوتی | کاهش انتقال صدا در ساختمان | کاهش نویز محیط | انتشار ذرات مضر آزبست |
| لوله‌های سیمانی | استفاده در آب و فاضلاب | دوام و مقاومت شیمیایی بالا | آزاد شدن آزبست هنگام تخریب |
| ورق‌های پوششی | سقف و دیوارهای مقاوم | سبک، مستحکم و ضد آتش | مشکلات تنفسی در فرسایش |
| کاشی‌های سقفی | استفاده در ادارات و منازل | مقاوم در برابر آتش و صدا | فرسایش و انتشار آزبست |
| بتن آزبستی | افزایش استحکام سازه | مقاوم در برابر رطوبت | آزاد شدن ذرات آزبست |
| چسب و ملات | نصب کاشی و کف‌پوش | چسبندگی و مقاومت بالا | فرسایش و آزاد شدن آزبست |
| رنگ‌های ضد آتش | پوشش دیوارها و فلزات | افزایش ایمنی | استنشاق ذرات هنگام سایش |
لوله های آزبستی برای لوله کشی ها،منتقل کردن مایعات و شبکه های انتقال نفت ،فاضلاب و لوله های زیرزمینی کاربرد دارند .لوله های آزبستی دربرابر حرارت تا ۴۰۰ درجه سلسیوس مقاومت دارند .همین طور در برابر آب و یخ زدگی مقاومت بالایی دارند .لوله های آزبستی به خاطر ویژگی خاصی که دارند ،برای منتقل کردن فاضلاب با ترکیب شیمیایی و ph های مختلف و آب هایی که مقدار نیترات و فسفاتشان زیاد است کاربرد دارند .آزبست برای ساخت لوله های سیمانی به منظور افزایش مقاومت شیمیایی ،حرارتی و مقاومت در مقابل فشار و کشش به کار گرفته می شود .
از ورق های سیمانی آزبستی در پوشش کناره های ساختمان و پشت بام ها استفاده می شود .همین طور از ورق های پهن در دیوارک ها ،پانل ها ،سقف ها و پوشش کلاهک ها ،دیگ های بخار و کوره ها استفاده می شود. یکی از ورق هایی که به صورت عمده تولید می شود ورق های موجدار آزبستی می باشد ،به صورت گسترده در پوشش سقف ها و نقاط مختلف ساختمان از آن استفاده شده است .
آزبست به عنوان تقویت کننده درکاشی های کف پوش وینیل کاربرد دارد .از این نوع کاشی ها در ساختمان های تجاری و نمایشگاه ها استفاده می شود .این نوع کاشی ها به خاطر داشتن دانه های درشت و زبر در کف پوش کارخانه ها استفاده می شوند .
درصنعت نساجی از کریزوتیل و کروسیدلیت استفاده می شود که برای ساخت طناب های آزبستی و فیتیله های آزبستی و همین طور پارچه های ضد آتش سوزی کاربرد دارند .
قطر فیتیله های آزبستی ۶ میلی متر می باشد که از الیاف های به هم تابیده شده درست شده اند .فیتیله های آزبستی قطر کم تری نسبت به طناب های آزبستی دارند .
طناب آزبستی از پیچیده شدن چند رشته فیتیله های آزبستی ساخته می شود .پارچه های آزبستی برای لباس های ضد حریق ،پرده های تئاتر و سینما و پتوهای مخصوص مهار آتش استفاده می شود .
نظرات
سوال یا نظر شما
شما میتوانید نظر یا سوال خود را برای کامنت کنید.
