×
آهن جم
0
ورود و عضویت

فلز سرب چیست ؟

زمان مطالعه : 6 دقیقه
فلز سرب چیست ؟

فلز سرب چیست ؟ فلز سرب که از دیرباز در صنعت و علوم مختلف به کار رفته  یکی از عناصری است که با وجود ویژگی‌ های منحصر به فردش در عین حال میتواند تهدیدی برای سلامت انسان‌ ها و محیط زیست باشد.

فلز سرب با ویژگی‌ های شیمیایی خاص باعث شده که در معرض استفاده‌ های نادرست قرار بگیرد و مشکلات زیست‌ محیطی و بهداشتی فراوانی را به دنبال داشته باشد .

سرب ، گرچه در گذشته به عنوان ماده‌ ای ارزشمند شناخته میشد اما اکنون با توجه به خطرات جدی‌ اش  بیشتر از هر زمان دیگری نیاز به مدیریت و مراقبت ویژه دارد. در این مقاله از آهن جم  به بررسی ویژگی‌ ها ، کاربردها و خطرات سرب خواهیم پرداخت .

ویژگی توضیحات
نام فارسی سرب
نام لاتین Lead
نماد شیمیایی Pb
عدد اتمی ۸۲
جرم اتمی ۲۰۷.۲ u
دسته‌بندی عنصر فلز سنگین، فلز پس‌گذارده
رنگ و ظاهر خاکستری مایل به آبی، درخشان در حالت تازه‌بریده‌شده
چگالی ۱۱.۳۴ g/cm³
نقطه ذوب ۳۲۷.۵°C
نقطه جوش ۱۷۴۹°C
ساختار کریستالی مکعبی با وجوه مرکزپر
سمّیت بسیار سمی، مخصوصاً برای کودکان و دستگاه عصبی
کاربرد اصلی باتری اسید-سرب خودرو
سرب یک عنصر شیمیایی سنگین و نرم است که نماد  آن در جدول تناوبی Pb است . این فلز براق و خاکی‌ رنگ   دارای چگالی بالا و خاصیت انعطاف ‌پذیری زیادی است که آن را برای کاربرد هایی مانند ساخت لوله‌ ها ، باتری‌ ها و پوشش‌ ها مناسب میسازد . سرب در دما های پایین ذوب میشود و به دلیل قابلیت شکل ‌پذیری بالا، به راحتی به اشکال مختلف درمی‌آید . این فلز طبیعی در برخی سنگ‌ های معدنی یافت میشود و در صنعت به عنوان یک ماده حیاتی در برخی فرایندها شناخته میشود .

مواد تشکیل دهنده فلز سرب

این فلز غالباً در ترکیب با سایر عناصر به شکل کانی‌ ها وجود دارد که مهم‌ترین آن‌ها  گالن   با فرمول شیمیایی PbS   (سولفید سرب) است. گالن به عنوان اصلی ‌ترین و متداول ‌ترین کانی سرب شناخته میشود و معمولاً در معادن سولفیدی به وفور یافت میشود.

 علاوه بر سولفید سرب این فلز ممکن است با دیگر عناصر مانند  کلسیم ، آهن و آنتیموان ترکیب شده و آلیاژهایی مانند آلیاژ سرب-کلسیم یا آلیاژ سرب-آنتیموان را ایجاد کند. بنابراین  در حالی که سرب به طور عمده به عنوان یک فلز خالص و سنگین شناخته میشود ترکیب آن با دیگر عناصر و مواد معدنی در طبیعت و صنعت جایگاه ویژه‌ ای دارد.

فلز سرب چیست ؟

روش بدست آوردن فلز سرب؟

سرب عمدتاً از طریق استخراج آن از معادن و فرآوری کانی‌های حاوی سرب به دست می‌آید .  روش‌ های اصلی بدست آوردن سرب به شرح زیر است :

  • استخراج از کانی‌ های سولفیدی (گالن) :در این روش سنگ معدن گالن (سولفید سرب) پس از خرد شدن ،  در کوره‌ هایی با دمای بالا حرارت داده میشود تا به اکسید سرب تبدیل شود. سپس اکسید سرب با کربن احیا شده و فلز سرب به دست می‌آید .
  • استخراج از کانی‌ های کربناتی (کرسیتالین) :در این روش سنگ معدن کرستالین (کربنات سرب) ابتدا حرارت داده میشود تا دی‌ اکسید کربن آزاد گردد و اکسید سرب باقی بماند . پس از آن اکسید سرب با کربن احیا میشود تا سرب خالص تولید شود.
  • بازیافت سرب : سرب از باتری‌ های فرسوده و تجهیزات الکترونیکی که حاوی سرب هستند بازیافت میشود. در این فرآیند ، مواد بازیافتی ذوب شده و سرب از دیگر مواد جدا می‌شود تا به صورت خالص به دست آید.
  • هیدرومتالورژی (استفاده از محلول‌ها) : این روش برای استخراج سرب از کانی‌ های کربناتی مانند کرستالین به کار میرود. در این فرآیند ، سنگ معدن در محلول‌ های اسیدی قرار میگیرد که منجر به حل شدن سرب به صورت کاتیون سرب میشود. سپس سرب حل شده با استفاده از روش‌های مختلف شیمیایی (مانند رسوب‌ گذاری یا الکترولیز) به فلز سرب تبدیل میشود.
  • فرآیند تصفیه الکترولیتی : این روش برای به ‌دست آوردن سرب خالص از سربی که در فرآیند های قبلی استخراج شده به کار میرود. در این فرآیند  فلز سرب در محلول الکترولیت به‌ صورت آند قرار داده شده و در اثر عبور جریان الکتریکی ، سرب از دیگر ناخالصی‌ ها جدا شده و در کاتد رسوب میکند.
فلز سرب چیست ؟

معادن فلز سرب در ایران

ایران دارای معادن سرب متعددی است که عمدتاً در مناطق مختلف کشور پراکنده ‌اند. این معادن منابع مهمی برای تأمین سرب مورد نیاز در صنایع داخلی و همچنین صادرات به شمار میروند. مهم‌ ترین معادن سرب در ایران عبارتند از:

معدن انگوران (استان زنجان) : این معدن بزرگ‌ ترین و مهم‌ ترین معدن سرب و روی ایران است که در نزدیکی شهرستان زنجان واقع شده است. فعالیت‌های معدنی در انگوران از دهه ۱۳۴۰ آغاز شده و از آن زمان به یکی از منابع اصلی سرب کشور تبدیل شده است. ذخایر این معدن بیش از ۱.۵ میلیون تن برآورد شده است و سالانه حدود ۲۰ هزار تن سرب استخراج میشود.

معدن دندی (استان زنجان) : معدن دندی در شهرستان ماهنشان استان زنجان قرار دارد و از معادن مهم سرب و روی ایران به شمار میرود. استخراج در این معدن از دهه ۱۳۵۰ آغاز شده و هم‌اکنون به طور فعال مشغول به کار است. میزان ذخایر این معدن حدود ۱ میلیون تن برآورد میشود.

 

معدن آق دره (استان آذربایجان غربی) : این معدن در شهرستان مهاباد استان آذربایجان غربی قرار دارد و از دهه ۱۳۸۰ به بهره‌ برداری رسید. معدن آق دره از ذخایر قابل توجه سرب و روی برخوردار است که حجم ذخیره آن بیش از ۵۰۰ هزار تن تخمین زده میشود.

معدن کاشمر (استان خراسان رضوی) : معدن سرب و روی کاشمر در شهرستان کاشمر استان خراسان رضوی قرار دارد و فعالیت‌های استخراج در این منطقه از دهه ۱۳۶۰ آغاز شده است. این معدن با ذخایری حدود ۲۵۰ هزار تن سرب، همچنان به تأمین نیازهای داخلی کمک میکند.

معدن کوه سرب (استان یزد) : این معدن در شهرستان طبس استان یزد واقع شده و فعالیت آن به دهه ۱۳۷۰ بازمیگردد. معدن کوه سرب به عنوان یک منبع مهم سرب در این استان شناخته میشود و ذخایر آن حدود ۳۰۰ هزار تن برآورد شده است.

تاریخچه فلز سرب

سرب یکی از قدیمی ‌ترین فلزات شناخته ‌شده است که قدمت استفاده از آن به حدود ۵۰۰۰ سال پیش در تمدن مصر باستان میرسد. در آن دوران از سرب برای ساخت لوازم تزئینی ، لوله‌ های آب و رنگ‌ های خاص بهره میبردند. این فلز نرم و انعطاف‌ پذیر در دوران روم و یونان باستان نیز در ساخت سکه‌ها، ظروف و سیستم ‌های لوله‌ کشی استفاده میشد.

 در قرن‌های ۱۸ و ۱۹، همزمان با آغاز انقلاب صنعتی  سرب در تولید باتری‌ ها و تجهیزات صنعتی نقش چشمگیری پیدا کرد. اگرچه در قرن ۲۰ به دلیل خطرات بهداشتی ناشی از آن استفاده از سرب در رنگ‌ ها و لوازم خانگی کاهش یافت اما هنوز در صنعت خودرو سازی و باتری‌ های سرب-اسید کاربرد فراوانی دارد.

امتیاز خود را ثبت کنید

نظرات

سوال یا نظر شما

شما میتوانید نظر یا سوال خود را برای کامنت کنید.

نظرات ارسال شده

  1. رهیاری

    ۱۴۰۴-۰۳-۰۱

    فلز سرب دقیقاً چه کاربردهایی داره؟ من شنیدم توی باتری ماشین‌ها استفاده می‌شه، ولی نمی‌دونستم که این ماده به شدت سنگین و سمی هم هست. آیا توی صنایع ساختمانی هم هنوز کاربرد داره یا به خاطر خطرات محیط‌زیستی استفاده‌ش محدود شده؟

    • آهن جم

      ۱۴۰۴-۰۳-۰۱

      استفاده محدود تری دارد

  2. sajad

    ۱۴۰۴-۰۳-۰۱

    با توجه به اینکه سرب فلزی نرمه و نقطه ذوب پایینی داره، آیا می‌شه ازش برای ریخته‌گری قطعات ساده استفاده کرد؟ و آیا بخاراتش موقع ذوب خطرناکن یا فقط تماس مستقیمش مضره؟

    • آهن جم

      ۱۴۰۴-۰۳-۰۱

      این فلز خطرناک هست بهتر اس استفاده نکیند

  3. احسان

    ۱۴۰۴-۰۳-۰۱

    من شنیدم که سرب در گذشته توی رنگ‌های ساختمانی استفاده می‌شده ولی الان ممنوع شده. آیا هنوز توی ایران رنگ‌های حاوی سرب تولید می‌شن یا کلاً جمع‌آوری شدن؟ خطرش برای بچه‌ها و زنان باردار خیلی جدیه واقعاً؟

    • آهن جم

      ۱۴۰۴-۰۳-۰۱

      هنوز استفاده میشه حتی در لوازم آرایشی و خطرناک هست

برای درخواست مشاوره اطلاعات خود را وارد کنید.

×
ورود | ثبت‌نام
لطفا شماره موبایل(اعداد انگلیسی) یا ایمیل خود را وارد کنید
ورود شما به معنای پذیرش شرایط و قوانین آهن جم می باشد