شن چیست ؟ شن به سنگ ریزه های با اندازه ۵ تا ۷۰ میلی متر گفته میشود . شن و ماسه جزو مصالح طبیعی ای محسوب میشوند که در صنعت ساخت و ساز بسیار مورد استفاده قرار میگیرند.همچنین به دلیل تقاضای زیاد شن و ماسه بهره برداری از این منابع در بسیاری از کشور ها از جمله ایران اهمیت ویژه ای پیدا کرده است.در صورت کلی میتوان گفت شن و ماسه ها بطور طبیعی از فرسایش سنگ ها در اثر عوامل جوی همچون باد و آب پدید می آیند.در ادامه این مقاله از آهن جم به طور کامل به این موضوع خواهیم پرداخت.
دسترسی سریع به محتوای مقاله
شن یا همان سنگدانه درشت که بواسطه خرد شدن سنگ های طبیعی بوجود می آید ، ذرات ریز و درشتی از سنگ ها و مواد معدنی است.دلیل خرد شدن این سنگ ها و تبدیل آن ها به شن ، فرسایش و شرایط جوی مانند باد ، حرکت جریان آب در رودخانه ، باران ، موج دریا ، یخ و تغییرات دمای هوا میباشد.در نتیجه این فرآیند سال ها ادامه پیدا میکند تا این قطعات سنگ به اندازه ای بین ۵ میلی متر تا ۷۰میلی متر تبدیل شوند.
ترکیب اصلی شن معمولا از سیلیکات ها خصوصا سیلیکات های کوارتز است که باعث استحکام و مقاومت بالای آن در برابر شرایط محیطی میشود.شن ها معمولا در طبیعت در بستر رودخانه ها ، سواحل دریا ها ، کویر ها و برخی مناطق کوهستانی یافت میشوند.همچنین شن ها در صنایع مختلفی بکار میروند که در ادامه مقاله توضیح داده میشود.
ماسه ها ذرات ریز تری از سنگ ها و مواد معدنی هستند که معمولا اندازه ای بین ۷۵ میکرون تا ۴.۷۵ میلی متر دارند.ماسه ها بوسیله سنگ هایی که در گذر زمان دچار خرد شدگی و فرسایش میشوند بوجود می آیند.همچنین سیلیکات ها به ویژه سیلیکات های کوارتز علاوه بر شن جزو ماده اصلی تشکیل دهنده ماسه نیز محسوب میشوند.سیلیکات ترکیب شیمیایی است که از سیلیکون و اکسیژن تشکیل میشود.
سیلیکات های کوارتز در اصل همان دی اکسید سیلیکون است که در ساختار بلوری کوارتز یافت میشود.سیلیکای کوارتز به طور گسترده در ماسه وجود دارد و دارای ویژگی هایی همچون سختی بالا ، مقاومت در برابر حرارت و فرسایش است.ماسه ها بطور طبیعی در بستر رودخانه ها ، سواحل دریا ها ، بیایان ها ، کویر ها و کوه ها یافت میشوند.به علاوه ماسه ها نیز همانند شن ها دارای کاربرد های فراوانی هستند که در ادامه مقاله بطور کامل توضیح داده میشود.
شن ها نیز همانند ماسه ها بر اساس ویژگی های مختلفی دسته بندی میشوند.این ویژگی ها میتوانند شامل اندازه دانه ها ، ترکیبات شیمیایی شن ها ، منبع یا شکل ظاهری شن ها و موارد استفاده آن ها در صنعت ساخت و ساز باشد.انواع شن در صنعت ساختمان سازی شامل مواردی همچون :
این نوع از شن ها بصورت طبیعی از فرسایش و خرد شدن سنگ ها و مواد معدنی در طبیعت بوجود می آیند و برای استفاده های مختلف به شکل خام استخراج میشوند.شن های طبیعی معمولا در بستر رودخانه ها ، آبرفت ها ، سواحل ، دریاچه ها ، مخروط افکن ها و سایر محیط های طبیعی یافت میشوند.شکل دانه های شن طبیعی ممکن است گرد ، نیمه گرد و یا زاویه دار باشد.همچنین از شن های طبیعی در ساخت بتن و ملات ، آسفالت سازی ، صنایع کشاورزی ، ساخت فیلتر ها و… استفاده میشود.
شن رود خانه ای همانگونه که از نامش پیداست در بستر رودخانه ها و حاشیه های آن بدست می آید.شن رود خانه ای به دلیل بافت و شکل کاملا گرد و بدون زاویه آن جزو با کیفیت ترین شن ها محسوب میشود و کاربرد فراوانی در ساخت و ساز دارد.شن رود خانه ای معمولا تمیز و عاری از مواد اضافی مانند خاک ، گل و مواد آلی است.همچنین شن رودخانه ای در موارد بسیاری مانند ساخت بتن ، آسفالت سازی ، پوشش سازی مسیر های پیاده روی و جاده ها و… استفاده میشود.
شن شسته نوعی شن است که از طریق شستشوی طبیعی یا مصنوعی سنگ ها و رسوبات برای جدا کردن خاک ، گل و مواد اضافی از دانه های شن تولید میشود.این فرآیند شست و شو باعث میشود تا شن خالص و تمیز از نظر مواد اضافی بدست آید و این شن ها عملکرد بهتر و محبوبیت بیشتری پیدا کنند.
همچنین شن شسته معمولاً جزو شن های رودخانه ای دسته بندی و از بستر رودخانه‌ها استخراج میشود.این نوع شن ها دارای کاربرد های فراوانی در ساخت بتن ، آسفالت سازی ، پروژه های زیر سازی و… میباشند.
شن دوبار شور به شن هایی اطلاق میشه که در فرآیند شست و شو دوبار از مواد اضافی مانند خاک ، رس ، گرد و غبار و سایر ناخالصی ها پاک میشود.این نوع شن به طور خاص برای پروژه هایی که نیاز به کیفیت و تمیزی بالایی دارند استفاده میشود.
شن مصنوعی به شن هایی گفته میشود که بطور غیرطبیعی و از خرد شدن سنگ هایی همچون گرانیت ، بازالت ، ضایعات صنعتی یا مواد دیگر بدست می آیند.این نوع از شن ها توسط کارخانه ها و طبق فرآیند های خرد کردن و شکستن سنگ ها تولید میشوند.همچنین شن مصنوعی معمولا به جای شن طبیعی در پروژه هایی مانند راه سازی ، ساختمان سازی و تولید بتن استفاده میشود.
ذرات شن های ریز معمولا کوچکتر و ریز تر از سایر شن ها میباشند.شن ها را بواسطه عبور از الک ها سایز بندی میکنند.به این طریق به شن هایی که از الک نمره ۱۰ به بعد عبور نمیکنند شن ریز گفته میشود.همچنین این نوع شن بیشتر در ساخت بتن ، مخلوط های سیمانی ، سنگ فرش ، بستر آجر و… استفاده میشود.
شن های متوسط ترکیبی از سگندانه های نمره ۵ و ۷ هستند.ابعاد این نوع شن ها معمولا بین ۱۹ تا ۲۵ میلی متر میباشند.شن متوسط برای پروژه هایی که نیاز به استحکام کمتری دارد همچون آسیاب ها ، ساخت بتن ، سطوح راه ها و… استفاده میشود.
ابعاد شن های درشت معمولا بین ۶۳ تا ۱۰۰ میلی متر هستند.ذرات این شن ها معمولا بزرگتر از شن های دیگر است و برای استفاده در پروژه هایی که نیاز به استحکام بیشتری دارند استفاده میشوند.همچنین شن درشت معمولا در بستر رودخانه ها ، سرباره کوره آهن گذاری و… یافت میشود.
مراحل ساختمان سازی
شن ها بر اساس شکل ظاهری دانه ها دسته بندی میشوند .مثلا دانه های شن شکل گرد ،تیز یا مربعی دارند .در ادامه انواع شکل شن را بررسی کرده ایم .
خرده سنگ ها نیز نوعی از شن ها هستند که معمولا از خرد شدن یا شکستن سنگ های کوچک تر بدست می آیند.این ذرات میتوانند بسته به منبع و نوع سنگ اندازه ها و ویژگی های مختلفی داشته باشند.
شن شکسته نوعی از شن میباشد که بوسیله خرد کردن و شکستن سنگ های طبیعی همچون گرانیت ، سنگ آهک ، بازالت ، دولومیت و… بدست می آید. این نوع شن به طور عمده در صنایع ساخت و ساز و پروژه های عمرانی استفاده میشود.برخلاف شن طبیعی که معمولا از فرسایش طبیعی سنگ ها و مواد معدنی در طبیعت بدست می آید شن شکسته از طریق فرآیند های مصنوعی به تولید میرسد. شن های شکسته معمولا در راه سازی ، ساخت بتن ، آسفالت سازی ، پروژه های زیرسازی ، ساختمان سازی و… بکار میروند.
شن های گرد نوعی از شن ها هستند که ذرات آن به دلیل حرکت طولانی مدت در محیط های آبی مانند رودخانه ها ، دریا ها و دریاچه ها گرد و صاف شده اند.این نوع از شن ها به دلیل تماس و برخورد با یکدیگر یا سطوح دیگر لبه های تیز خود را از دست میدهند و به شکل گرد و صافی در می آیند.
شن های سوزنی طولی سه برابر ضخامت خودشان دارند.همچنین ذرات این نوع شن به صورت باریک ، بلند و نوک تیز هستند و به دلیل این ویژگی ها شکل غیرطبیعی و زاویه دار دارند.معمولا استفاده از این نوع شن در راه سازی و زیرسازی رایج نیست زیرا ذرات آن به خوبی کنار هم قرار نمیگیرند و استحکام کمتری دارند.
شن های پولکی نوعی از شن ها هستند که به دلیل شکل خاص ذراتشان به این نام شناخته میشوند.ذرات این نوع شن به صورت نازک و تخت ( پولکی ) هستند.شن های پولکی معمولا از مواد معدنی مانند سیلیس ، کلسیت یا دیگر ترکیبات معدنی تشکیل میشوند.همچنین شن پولکی به دلیل ویژگی های فیزیکی اش در برخی موارد میتواند به عنوان یک ماده کمکی در مخلوط های مصالح مورد استفاده قرار بگیرد.
شن نخودی دارای اندازه هایی شبیه نخود است به همین علت نیز به این نام شناخته میشود.این نوع شن بطور معمول از هوا زدگی سنگ های اطراف رودخانه ها پدید می آید.همچنین شن نخودی به دلیل اندازه متوسط ، گرد و کمی زاویه دار ذرات خود در بسیاری از پروژه های ساختمانی و صنعتی استفاده میشود.
شن بادامی نیز یکی دیگر از انواع شن ها میباشد که از مکان های طبیعی مثل معادن یا بستر رودخانه ها پدید می آید.ذرات این نوع شن به اندازه و شکل بادام یا بیضی میباشد.این نوع شن در ساخت بتن ، زیر سایزی پیاده رو ها و جاده ها ، سیستم های زهکشی ، محوطه سازی و… استفاده میشود.
شن فوم شیشه ای نوعی شن است که از مواد شیشه ای بازیافتی ساخته شده و به دلیل ویژگی های خاصی که دارد در صنایع مختلف استفاده میشود.این نوع شن معمولا از شکسته های شیشه یا ضایعات شیشه ای که طی فرآیند خاصی فوم سازی شده تولید میشوند.
شن تیز نوعی شن است که دانه های آن دارای لبه های تیز و زاویه دار هستند. شن‌های تیز برخلاف شن های گرد و صاف شکل هندسی زاویه داری دارند که باعث میشود ویژگی های خاصی برای استفاده در ساخت و ساز داشته باشند.این نوع شن ها همچنین در رودخانه ها و مسیل ها ، مناطق کوهستانی و مناطق خشک و بیابانی بدست می آیند.
دانه های این نوع شن بیشتر به شکل کشیده ، پهن یا بیضی هستند.شن های پهن یا کشیده معمولاً در مناطقی که آب ها به آرامی جریان دارند یا در رودخانه ها و نواحی با جریان آب ملایم تر پیدا میشوند.از شن پهن یا کشیده در پروژه های سطحی یا دکوراتیو مانند محوطه سازی ، ساخت مسیر های پیاده روی و… استفاده میشود.
شن و ماسه هر دو جزو محصولات مهم در صنعت ساخت و ساز هستند اما تفاوت های زیادی با یکدیگر دارند.برخی از مهم ترین تفاوت های آن ها شامل موارد زیر میشود :
شن ها از نظر سایز ذراتی بزرگتر و درشت تر هستند در حالی که ماسه ها ذرات نرم و ریز تری دارند.به دانه های سنگی که قطری کمتر از ۴.۷ میلی متر دارند ماسه و به دانه های بزرگتر از ۴.۷ میلی متر شن گفته میشود.
شن ها و ماسه ها در رنگ های متنوعی طبق منبع پیدایش آن ها وجود دارند.شن ها در رنگ هایی همچون طلایی ، قهوه ای ، خاکی ، خاکستری و… یافت میشوند.ماسه ها نیز ممکن است رنگ های مشابه شن داشته باشند با این حال در رنگ هایی همچون سفید ، صورتی ، کرم یا خاکی رنگ ، سیاه ، قرمز و یا نارنجی دیده میشوند. در مجموع رنگ شن و ماسه به ترکیب مواد معدنی در هر منطقه و فرآیند های طبیعی که آن ها را شکل میدهند وابسته است.
شن ها به دلیل اندازه بزرگ تر و مقاومت بالاتر در پروژه هایی که نیاز به استحکام و مقاومت بالاتر دارند استفاده میشوند.شن ها در ساخت بتن های مقاوم ، زیرسازی جاده ها ، ساخت پی های ساختمانی ، سیستم های زهکشی و مخلوط های بتنی کاربرد دارند.
ماسه ها به دلیل اندازه ریز تر و نرمی بیشتر در کارهایی که نیاز به ملات یا پوشش های نرم تر دارند بکار میروند.کاربرد ماسه ها نیز در ساخت ملات ، گچ کاری ، پوشش سطوح ، بتن سبک و تزئینات دکوراتیو میباشد.
تفاوت قیمت شن و ماسه معمولا به عوامل مختلفی مانند منبع استخراج ، فرآیند تولید و کاربرد آن ها بستگی دارد.بصورت کلی میتوان گف قیمت ماسه از شن بیشتر است.برخی از مهم ترین دلایل تفاوت قیمت شن و ماسه شامل مواردی همچون فرآیند استخراج و فرآوری ، کاربرد ، مکان استخراج ، میزان تقاضا و عرضه و هزینه حمل و نقل میشود.
تفاوت شن و ماسه از نظر نفوذ پذیری و تخلخل به ویژگی های هرکدام بستگی دارد که در ادامه راجب هر یک توضیحات مختصری داده میشود.
شن :
در اصل تخلخل اشاره به فضای خالی بین ذرات دارد.شن از نظر تخلخل به دلیل ذرات بزرگتر و فاصله بیشتر بین ذرات دارای تخلخل بالاتری است.به همین علت فضای بیشتری برای عبور هوا و آب بین ذرات وجود دارد.نفوذ پذیری در شن با توجه به ذرات بزرگتر آن بیشتر است.یعنی آب یا سایر سیالات براحتی از بین آن عبور میکنند.
ماسه :
ماسه ها به دلیل ریز تر بودن چسبندگی بیشتر و میزان تخلخل کمتری نسبت به شن ها دارند.در اصل فضای کمتری برای عبور هوا یا آب بین ذرات وجود دارد.همچنین ماسه ها به دلیل اندازه ریز تر ذرات و میزان چسبندگی بیشتر نفوذپذیری کمتری نسبت به شن دارند.به همین علت آب یا سایر سیالات به راحتی از بین ماسه ها عبور نمیکند.
نظرات
سوال یا نظر شما
شما میتوانید نظر یا سوال خود را برای کامنت کنید.
